Σε αυτό το άρθρο, θα βουτήξουμε στον κόσμο των αναταράξεων, του πιο συνηθισμένου φόβου των αεροταξιδιωτών! Τι είναι οι αναταράξεις, πώς δημιουργούνται, και κυρίως, υπάρχει περίπτωση οι αναταράξεις να μπορούν να προκαλέσουν την πτώση του αεροπλάνου;
Μπορείτε να δείτε και το σχετικό βίντεο με τις αναταράξεις, όπου μέσα από την οπτικοποίηση γίνεται προσπάθεια να εξηγηθούν καλύτερα οι αναταράξεις.
Θα δούμε:
- Τι είναι τα κενά αέρος και πώς δημιουργούνται οι αναταράξεις
- Πόσο επικίνδυνες είναι οι αναταράξεις
- Τι κάνει το αεροπλάνο σε περίπτωση έντονων αναταράξεων
- Τι κάνουν οι πιλότοι σε περίπτωση αναταράξεων
- Πώς να νιώθετε πιο σίγουροι την επόμενη φορά που θα βρεθείτε σε μια πτήση με αναταράξεις
Οι αναταράξεις ή τα λεγόμενα “κενά αέρος”, δεν είναι τίποτα άλλο από το αποτέλεσμα που νιωθουμε λογώ μιας διαταραγμένης κατάστασης στην κίνηση του αέρα.
Κενά αέρος λοιπόν… δεν υπάρχουν, και είναι ένας μάλλον παρεξηγημένος όρος μιας και ο αέρας είναι συνεχής και χωρίς κενά.
Όλα αυτά θα τα εξηγήσουμε καλύτερα στα επόμενα 5 λεπτά.
Οταν τα ρευστά, δηλαδή όπως θεωρούνται στη φυσική, τα υγρά και τα αέρια, βρίσκονται σε κινηση πρός μια συγκεκριμένη κατευθυνση, αυτή η κίνηση περιγράφεται καλύτερα ώς ροή.
Η ροή μπορεί να είναι sτρωτή ή τυρβωδης. Στην πρώτη περίπτωση φαίνεται να ρέουν με ενα ομαλό και προβλέψιμο τρόπο, ενω γενικά όσο αυξάνεται η ταχύτητα τους, η ροή αρχίζει να χαλάει, να γίνεται πιο ατακτη και χαοτική και να σχηματίζει κάποιους στρόβιλους, δηλαδή αρχίζει να γίνεται τυρβώδης.
Αυτή την τυρβωδη ροή του αέρα, που είναι η αιτια των αναταράξεων μπορούμε να την παρατηρήσουμε παντού γύρω μας.
Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια μιας βόλτας στο δάσος, παρατηρούμε τους στροβιλισμούς και τις δίνες, πίσω από ενα ξύλο, αν το βάλουμε στο ρυάκι ή στο ποτάμι που θέλουμε να περάσουμε.
Προσοχή όμως (άσχετη φιλοσοφική παρένθεση): “Δεν μπορούμε να μπούμε στο ίδιο ποτάμι για δεύτερη φορά” Ηράκλειτος
Ενα άλλο παράδειγμα τυρβώδους ροης είναι η κίνηση του νερου πίσω από ένα καράβι. Η ένα αεροπλάνο, ή σε ακόμη μεγαλύτερη κλίμακα, η κίνηση των θαλάσσιων ρευμάτων.
Την ίδια κίνηση φυσικά έιναι δυνατο να κάνει και ο αέρας στην ατμοσφαιρα. Απο τη στιγμή που ο αέρας κινείται άτακτα, χαοτικά και προς διάφορες κατευθύνσεις, οταν ενα αεροπλάνο εισέρχεται σε μια τέτοια περιοχή, επηρεάζεται επίσης με αποτέλεσμα να νιώθουμε αναταράξεις!
Δηλαδή, οι αναταράξεις στην πτήση μας οφείλονται απλά σε αυτή την ξαφνική αλλαγή στη ροή του αέρα που κάνει το αεροπλάνο να κινείται με ένα απρόβλεπτο τρόπο.
Οι αναταράξεις σε κάποιες περιπτώσεις είναι σχεδόν αδύνατο να προβλεφθούν με απόλυτη ακρίβεια, ενώ σε άλλες περιπτώσεις συνδέονται με κάποια φαινόμενα και έτσι οι πιλότοι μπορουνε οπτικά να έχουνε μια προειδοποίηση.
Δές έαν στην πτήση σου, αναμένονται αναταράξεις εδώ!
Ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες αιτίες των αναταράξεων;
Οι κύριες αιτίες που προκαλούν αναταράξεις είναι :
1. Μηχανικές
Κάθε φορά που πνέει άνεμος πάνω από την επιφάνεια της γης, συναντάει εμπόδια όπως δέντρα, κτίρια, λόφους, βουνά κλπ. Κάθε τέτοιο αντικείμενο, αποτελεί εμπόδιο και διαταράσσει την ήρεμη και πιθανόν στρωτή ροή του αέρα, με αποτέλεσμα να δημιουργεί τυρβωδη ροή από πίσω του. Το φαινόμενο γίνεται πιο έντονο όσο αυξάνεται η ένταση, δηλαδή η ταχύτητα του ανέμου, καθώς και όσο πιο πολύ αυξάνεται η τραχύτητα του εδαφους.
Αν για παράδειγμα πολύ κοντά στον διάδρομο ενός αεροδρομίου υπάρχει κάποιος λόφος (παράδειγμα παλέρμο), και ο άνεμος πνέει από εκείνη την κατεύθυνση είναι λογικό κατά την διάρκεια της απογείωσης η της προσγείωσης να έχουμε κάποιες αναταράξεις.
2. Θερμικές.
Οταν μια περιοχή της Γης θερμαίνεται από τον Ηλιο, ο αέρας που βρίσκεται από πάνω ζεσταίνεται και αρχίζει σιγά σιγά να ανεβαίνει. Όσο πιο ζεστή είναι η επιφάνεια της Γης από κάτω τόσο μεγαλύτερη θα είναι σε ύψος και η ζώνη του διαταραγμένου αέρα.
Γι’αυτό και τις πρώτες πρωινές ώρες που το έδαφος δεν είναι τόσο ζεστό όσο για παράδειγμα τις απογευματινές, περιμένουμε συνήθως λιγότερες αναταράξεις κοντα στην επιφάνεια της Γης, δηλαδή κατά την φάση της απογείωσης η της προσγείωσης..
3. Σύννεφα ☁️
Δεν συναντούμε όμως αναταράξεις μόνο κοντα στο έδαφος αλλά και σε μεγαλύτερα ύψη.
Σε συννεφα που παρουσιάζουν κατακόρυφη ανάπτυξη περιμένουμε εντονες αναταράξεις. Αυτά τα σύννεφα, φανερώνουν κατακόρυφη κίνηση του αέρα, δηλαδή έντονα ανοδικά και καθοδικά ρευματα, που σημαίνει μεγαλύτερη αταξία στην κίνηση του αέρα, με αποτέλεσμα την υπάρξη αναταράξεων σε ενα αεροπλάνο που θα περάσει από εκει.
Στα σύννεφα ανάλογα με το σχημα και το ύψος που βρίσκονται, έχουν δοθεί διαφορετικά ονοματα.
Ναι! Βρεθηκε καποιος που θέλησε να τα βαπτίσει.
Τα πιο γνωστά σύννεφα, τα οποία προσφέρουν ισχυρές αναταράξεις είναι αυτά που θυμίζουν γιγάντιο μανιτάρι, και λέγονται cumulonimbus η πιο απλά CB.
Βέβαια δεν είναι επικίνδυνες για αναταράξεις μόνο στις περιοχές που βρίσκονται μέσα σε αυτά τα σύννεφα αλλά και ο χώρος γύρω από τα σύννεφα, έως καποια απόσταση γι’αυτό και οι πιλότοι όχι μόνο δεν μπαίνουν μέσα σε αυτά τα σύννεφα αλλά τα αποφεύγουν, πηγαίνοντας τριγύρω και κρατώντας επίσης κάποια απόσταση ασφαλείας.
Η αποφυγή αυτών των σχηματισμών είναι συνήθως αρκετά εύκολη ακομη και τη νύχτα, με τη χρήση του ραντάρ καιρού, ενός συστήματος που διαθέτουν όλα τα σύγχρονα αεροπλάνα.
Τέλος, ας μην καταδικάσουμε όλα τα υπόλοιπα σύννεφα. Κυρίως ο συγκεκριμένος τύπος και γενικά σύννεφα που έχουν κατακορυφη ανάπτυξη είναι επικίνδυνα και αποφεύγονται μιας και είναι αυτα που εχουν πιθανότητα να δωσουν και καταιγίδες, με αποτέλεσμα εκτός από αναταράξεις, να ευθύνονται και για αλλά φαινόμενα που θέλουμε να αποφύγουμε όπως χαλάζι, κεραυνους κλπ.
Αν θελετε να μάθετε περισσότερα για τα σύννεφα μανιτάρια, τις καταιγίδες και τους κινδύνους που τις συνοδεύουν, δείτε εδώ!
4. Αναταράξεις εν αιθρία
Είναι μια ηλιόλουστη μέρα και πετάμε στα 36000 πόδια, ο καιρός είναι υπεροχος, βλέπουμε την μαγευτική θέα, πίνοντας μια γουλιά καφέ και ξαφνικά το αεροπλάνο αρχίζει να τρέμει.
Σε ορισμένες περίπτώσεις, υπάρχει το ενδεχόμενο να έχουμε ξαφνικές αναταράξεις σε μεγάλο ύψος, χωρίς κάποια προειδοποίηση και χωρίς να έχουμε κάποια οπτική ενδειξη, όπως για παράδειγμα κάποιο σύννεφο, γεγονος που δυσκολέυει τον εντοπισμό τους.
Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του ειδους αναταράξεων, συνδέεται συχνά με αεροχείμαρρους (Jetstream).
Οι αεροχειμαρροι είναι στενά κανάλια από πολύ γρήγορα ρεύματα αέρα στην ανώτερη τροπόσφαιρα, μπορούμε να τους φανταστούμε σαν ποτάμια μέσα στα οποία αντί για νερό, πνεει πολυ ισχυρός άνεμος.
Η ταχύτητα τους συχνά μπορεί να φτάσει τα 300-400 χλμ/ωρα.
Τα Jetstream, από μια άποψη είναι πολύ χρήσιμα γιατί ακολουθώντας τη φορά που πνέουν, τα αεροπλάνα μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον χρόνο πτήσης, αφού ουσιαστικά σε αυτή την περίπτωση δέχονται σημαντικό ούριο άνεμο.
Ωστόσο συνδέονται και με αναταράξεις σε κάποιες περιοχές τους.
Για την αποφυγή αυτών των αναταράξεων οι πιλότοι συνήθως κατεβαίνουν σε χαμηλότερο ύψος ή ανεβαίνουν σε μεγαλύτερο αν αυτό είναι εφικτό.
Με τι μοιάζουν τα jetstream:
Δες ζωντανά τις περιοχές αναταράξεων αυτής της κατηγορίας για ύψος πτήσης 39000 πόδια (μπορέις να το αλλάξεις από τις ρυθμίσεις δεξιά κάνοντας κλίκ στο Clear Air Turbulence) :
5. Οροσειρές (Κύματα Όρους)
Μια ακόμη αίτια οπου πιθανον να έχουμε απροειδοποίητες αναταράξεις είναι όταν το αεροπλάνο περνάει κοντά από οροσειρές.
Όταν ο άνεμος πνέει πάνω από ψηλες οροσειρές και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, πίσω από αυτες σχηματίζονται κάποιοι κυματισμοί, και σε κάποιες περιοχές έντονα στροβιλώδης ροή που μπορεί να δημιουργήσει έντονες αναταράξεις. (Όπως ακριβώς και ση θάλασσα!)
6. Δίνες ακροπτερυγίων (Wake turbulence)
Τέλος, ενα αεροπλάνο είναι δυνατόν να υποστεί αναταράξεις λόγω διαταραχων και στροβιλισμών στον αέρα που οφείλονται σε προηγούμενα αεροπλάνα.
Οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας, κρατάνε τα αεροπλάνα σε ασφαλείς αποστάσεις, προκειμένου να αποφέυγονται αυτού του είδους οι αναταράξεις κυρίως στη φάση της προσγείωσης ή της απογείωσης.
Ωστόσο, αν χρειαστεί αποφεύγονται γενικά εύκολα από τους πιλότους. αυτές οι δίνες έχουν την τάση να κινουνται προς τα κάτω, συνεπώς μπορούν να αποφευχθούν με μια μικρή άνοδο για παράδειγμα.
Σε κάθε περίπτωση οι πιλότοι βρίσκονται σε συνεχή επικοινωνία με τους διάφορους ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας, οι οποίοι έχουν την δυνατότητα να τους προειδοποιήουν τους πιλότους για αναταράξεις σε μία περιοχή, αν για παράδειγμα έχει γίνει τέτοια αναφορά από κάποιο άλλο αεροπλάνο που πέρασε ήδη από αυτή την περιοχή.
Τι μπορούμε να κάνουμε αν φοβομαστε τις αναταράξεις;
Α. Καθόμαστε κοντά στο κέντρο βάρους του αεροπλάνου, δηλαδή περίπου πάνω από τα φτερά ή και ίσως λίγο πιο μπροστά. Όπως και στα λεωφορεία η θεση στη γαλαρία κάνει τις λακούβες και τις αναταράξεις να φαίνονται πιο έντονες.
Αν θελετε να μάθετε περισσότερα σχετικά με το ποιά θέση θεωρείται ασφαλέστερη στο αεροπλάνο, δείτε εδώ!
Β. Επίσης, σχετικά με τις αναταράξεις σε μεγάλο ύψος, αυτές μπορεί να ξεκινήσουν χωρίς προειδοποίηση, ή να μην υπάρχει επαρκής χρόνος προειδοποίησης από τους πιλότους
Αυτό λοιπόν που μπορείτε να κάνετε αν θέλετε να προφυλάξετε τον εαυτό σας είναι να φοράτε τη ζώνη σας ακόμη και αν η φωτεινή επιγραφή λέει ότι μπορείτε να την λύσετε, εκτός φυσικά και αν πρέπει να σηκωθείτε για να κάνετε μια επίσκεψη στο μπάνιο.
Γ. Οπως αναφερθηκε και στην αρχή, είναι πιο πιθανόν σε πρωινες πτήσεις να έχουμε λιγότερες αναταράξεις, οπότε διαλέξτε μια τέτοια αν πραγματικά φοβάστε και θέλετε να μειώσετε τις πιθανότητες για αναταράξεις σε χαμηλό ύψος.
Δ. Σε περίπτωση που όντως έχετε πέσει σε αναταράξεις, απλά Σκεφτείτε κάτι άσχετο, εστιαστε τη σκέψη σας αλλού η κρατήστε το χέρι του διπλανού σας.
Τέλος, αν έχετε ένα στυλό, ξεκινήστε να γράφετε τους αριθμούς μέχρι το 30.
Οι αναταράξεις συνηθως δε διαρκούν πολύ και έτσι είναι πιθανόν, να τελειώσουν πριν καν φτάσετε μέχρι το τέλος.
Τι κάνουν οι πιλότοι σε περίπτωση αναταράξεων ;
Όπως αναφέρθηκε οι πιλότοι, στις περισσότερες περιπτώσεις, έχουν την δυνατότητα να αποφευγουν καταιγιδοφόρα σύννεφα καθώς και να διατηρούν αποστάσεις ασφαλείας από τα προπορευόμενα αεροπλάνα, προκειμένου να αποφύγουν κάποια απο τα είδη αναταράξεων.
Επίσης, πριν από κάθε πτήση, είναι διαθέσιμη μια πρόβλεψη για τον καιρό, στην οποία υπάρχει εκτίμηση για αρκετές παραμέτρους, συμπεριλαμβανομένων και των αναταράξεων που συνδέονται με Jetstream, για κάθε σημείο της διαδρομής.
Σε γενικές γραμμές αν αναμένονται αναταράξεις, οι πιλότοι ανάβουν την ένδειξη ώστε να βάλουμε τη ζώνη ασφαλείας και ενημερωνουν το πλήρωμα καμπίνας, ώστε να καθίσει στις θέσεις του και να διακόψει το service.
Επίσης, οι πιλότοι κατά την διάρκεια ισχυρών αναταράξεων, πιθανόν να χρειαστεί να επιβραδύνουν, ώστε να επηρεαστεί όσο το δυνατον λιγότερο το αεροπλάνο.
Οι επιβάτες που φοβούνται τις αναταράξεις, συχνά θεωρούν ότι το αεροπλάνο θα κοπεί στα δύο η θα σπάσουν τα φτερά, καθώς και πολλά άλλα δημιουργικά πράγματα. Ωστόσο, τα αεροπλάνα κατασκευάζονται για ακραιες συνθήκες και οι συνηθισμένες αναταράξεις δεν αποτελούν πρόβλημα.
Πιο συγκεκριμένα, τα φτερά αεροπλάνου είναι έτσι σχεδιασμένα ώστε να αντέχουν όλη αυτή την κάμψη που οφείλεται στις αναταράξεις ή άλλες αιτίες.
Συμπερασματικά:
Οι αναταράξεις αντιπροσωπεύουν οποιαδήποτε μη ομαλή και ξαφνική αλλαγή στη ροή αέρα που μπορεί να προκαλέσει στροβίλους ή ριπές με αποτέλεσμα την απρόβλεπτη κίνηση του αεροπλάνου, αντίστοιχα όπως οι λακούβες στον δρόμο προκαλούν την τυχαία κίνηση και αναπήδηση του αυτοκινήτου.
Ετσι, ειναι ενα απολύτως φυσικό φαινομενο και δεν σχετίζεται καθόλου με το γεγονός ότι κάτι δεν πάει καλά με το αεροπλάνο.
Για τους πιλότους οι αναταράξεις, αποτελούν κυρίως θέμα άνεσης και ασφάλειας των επιβατών και όχι θέμα ασφάλειας του αεροπλάνου.
Έτσι, εκτός από την περίπτωση των πολύ ισχυρών αναταράξεων μέσα σε καταιγίδες, τις οποίες ουτως η άλλως συνήθως αποφευγουν τα αεροπλάνα, οι συνηθισμένες αναταράξεις είναι ελάχιστα πιθανό να απειλήσουν ενα αεροπλάνο.
Η τελευταία περίπτωση συντριβής αεροσκάφους εξαιτίας αναταράξεων ήταν το 1966.
Συνεπως, στην περίπτωση που φοράμε ζώνη, το χειρότερο που πιθανόν θα μας συμβεί, είναι να προσγειωθεί κάποιος ζεστός καφές στην αγκαλιά μας. Χωρίς το ποτήρι.
